Propozycje wycieczek historyczno – przyrodniczych dla uczestników turnusów
w Domu Wczasów Dziecięcych „Góral” w Rajczy.
Realizowane w ramach programu „Polski Ład”.
1. Szlakiem małej architektury sakralnej i żupników wielickich.
Wycieczka do miejscowości Sól, gdzie niegdyś żupnicy wieliccy uzyskiwali sól metodą odparowywania wód solankowych. Początek wycieczki źródła solankowe, następnie dzwonnica w Soli, oraz dzwonnica w Nieledwi upamiętniająca śmierć Tomasza Jaska z rąk zbójników. Rola dzwonnic w wierzeniach i życiu codziennym dawnych mieszkańców. Powrót na Kotelnicę i zejście przez Głębokie do Rycerki Dolnej podczas, którego zwracamy uwagę na kapliczki, krzyże przydrożne i historię ich powstania.
2. Upamiętnienie ofiar i bohaterstwa mieszkańców południowej Żywiecczyzny w czasach II wojny światowej.
Rajcza:
a) Cmentarz, na którym znajduje się grób zbiorowy osób pomordowanych w odwecie za pomoc partyzantom przez hitlerowców podczas pacyfikacji Osiedla Czanieckich w Rycerce Górnej w 1945 roku.
b) Tablica upamiętniająca wysiedlenie polskiej ludności z Ziemi Żywieckiej.
Milówka: Tablica upamiętniająca synagogę zburzoną przez Niemców w czasie II wojny światowej i tych, którzy zginęli podczas holokaustu.
Węgierska Górka: Szlakami fortów w Węgierskiej Górce. Forty upamiętniają bohaterską obronę w pierwszych dniach II wojny światowej, określaną mianem Westerplatte południa.
Żabnica: Pomnik upamiętniający egzekucję mieszkańców tej miejscowości za współpracę z partyzantami.
3. Komorowscy, Wielkopolscy, Lubomirscy i Habsburgowie na Żywiecczyźnie.
a) Pałac Lubomirskich w Rajczy, groby żołnierzy I wojny światowej na cmentarzu w Rajczy, stary i nowy zamek w Żywcu, Muzeum Miejskie w Żywcu, park przypałacowy, renesansowy zamek w Suchej Beskidzkiej (Mały Wawel), Karczma „Rzym„.
b) Pałac Lubomirskich w Rajczy, modrzewiowy dwór w Złatnej z czasów Habsburgów, ruiny pieca hutniczego w Złatnej Hucie (pozostałości po hucie szkła założonej przez księcia A. Wielopolskiego), nasadzanie świerka zastepując naturalny drzewostan w związku z zapotrzebowaniem na drewno opałowe dla rozwijającego się przemysłu (huta w Węgierskiej Górce i huta szkła)
4. Leśny Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Istebnej i Chata Kawuloka.
5. Sanktuaria Maryjne na Żywiecczyźnie. Znaczenie kultu maryjnego i jego wpływ na życie i kulturę naszych przodków.
a) Rajcza – Sanktuarium Matki Boskiej Miłosierdzia Kazimierzowskiej, sala muzealna – Muzeum zamkowe w Żywcu – Konkatedra pod wezwaniem Wniebowzięcia Matki Boskiej z XV w. ( gotycka płaskorzeźba Zaśnięcia NMP z 1500r.), zabytkowa dzwonnica, Sanktuarium Matki Boskiej Rychwałdzkiej.
b) Rajcza – Przyłęków Sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, zabytkowy kościół pod wezwaniem Św. Wojciecha w Jeleśni, zabytkowa karczma z XVIII w. , Stara Chałupa w Milówce (filia muzeum w Żywcu) Kościół parafialny w Milówce pod wezwaniem NMP z ciekawym wyposażeniem barokowo – rokokowym.
c) Rajcza – Sanktuarium na Jasnej Górce (Ślemień) – zamek w Suchej Beskidzkiej, Jaskinia Komonieckiego.
6. Śladami zbójników beskidzkich.
Cykl wycieczek górskich i turystyczno – krajoznawczych związanych z historią zbójnictwa na Żywiecczyźnie.
a) Wycieczka na Halę Śrubita, miejsce, gdzie złapano w 1682 r. okrutnego zbójnika Martina Portasza Dzigosika, a także według legend znaleziono zakopany w szałasie zbójnicki skarb. W drodze powrotnej możliwość obejrzenia fragmentów starej puszczy karpackiej w rezerwacie „Śrubita”
b) Wycieczka na Muńcuł (1165 m n.p.m.) , gdzie znajduje się tzw. „Piwnica zbójnicka, owiane legendami schronienie zbójników i miejsce, gdzie mają znajdować się zbójnickie skarby strzeżone przez złe moce.
c) Poznajemy miejsca egzekucji zbójników. Wyjście na Mały Grojec (tzw. Czarny Grojec) , gdzie odbywały się pokazowe egzekucje. Przy okazji wyjście na Grojec (612m n.p.m.) , gdzie odkryto ślady kultury łużyckiej, a także znajdowała się siedziba średniowiecznych rozbójników Skrzyńskich. Zwiedzanie starego zamku w Żywcu (wystawa narzędzi tortur) , rynek w Żywcu, gdzie również odbywały się egzekucje.
d) Wycieczka na Baranią Górę, prawdziwą wylęgarnię zbójników. Tu miała swe początki min. Działalność Jerzego Fiedora Proćpoka z Kamesznicy. W tej miejscowości odbyła się też ostatnia egzekucja zbójników na Żywiecczyźnie.
e) Wycieczka na Suchą Górę (1040m n.p.m.) , gdzie również mają być ukryte skarby, strzeżone są oczywiście przez złe moce. Tu ma też swoją siedzibę według legend król wężów.
f) Wycieczka na Zabawę (824 m n.p.m.) , ulubione miejsce wielu zbójników (z dala od szlaków) , owiane legendami o ukrytych skarbach na zachodnich zboczach góry, a także z legendą o zapadniętym kościele w Łysińce, według legend wybudowanym przez zbójników.
g) Wycieczka na Ochodzitą i Girową (z Jaworzynki) , miejsca związane z wieloma zbójnikami. Na Girowej znajduje się także owiany legendami tzw: Diabelski Młyn.
7. Pamiętamy o naszych przodkach zmarłych na cholerę, co w okresie pandemii jest szczególnie wymowne.
a) Wycieczka na Wilczy Groń, gdzie znajdują się groby ofiar cholery.
b) Wycieczka do Głębokiego, i jednego z przysiółków Rajczy, gdzie stoi kapliczka upamiętniająca ofiary tej choroby.
8. Żydzi na Żywiecczyźnie. Schronisko na Hali Boraczej (pierwsze żydowskie schronisko na świecie), cmentarz żydowski w Milówce, tablica upamiętniająca synagogę zburzoną przez Niemców w czasie II wojny światowej.